System PSOR

Od 1 stycznia 2025 roku, aby zapewnić zgodności z przepisami unijnymi, w Polsce wszedł w życie obowiązek selektywnego zbierania tekstyliów, czyli m.in. odzieży czy obuwia. Co to oznacza w praktyce, gdzie zwrócić zużytą odzież i czy PSZOK przyjmuje też puste opakowania po środkach ochrony roślin? Na te pytania odpowiadamy w poniższym artykule.

Zbiórka odpadów tekstylnych, po co zmiany?

Ustanowienie przepisów dotyczących selektywnej zbiórki tekstyliów z jednej strony wynika z konieczności dostosowania przepisów krajowych do przepisów unijnych, a z drugiej strony ma wymiar środowiskowy.  Według badań przeprowadzonych przez Wspólne Centrum Badawcze (JRC) w 2019 roku wygenerowano 5,2 mln ton odpadów odzieży i odpadów obuwniczych, co odpowiada około 11 kg odpadów na osobę rocznie w UE.[1] Celem wprowadzenia selektywnej zbiórki tekstyliów jest ograniczenie nadmiernego zanieczyszczania środowiska tego typu odpadami.

W praktyce zmiany przepisów oznaczają, że odpady tekstylne nie mogą trafiać do tego samego pojemnika co odpady zmieszane. Obowiązek selektywnego zbierania odpadów tekstylnych spoczywa na gminach, które muszą zapewnić możliwość zbiórki tekstyliów w PSZOK-ach, czyli Punktach Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych.

PSZOK, a puste opakowania po środkach ochrony roślin

Do odpadów zmieszanych nie powinny trafiać również puste opakowania po środkach ochrony roślin toksycznych i bardzo toksycznych dla organizmów wodnych lub ludzi. Puste opakowania po takich produktach to odpady niebezpieczne, które należy odpowiednio zagospodarować. Gospodarkę pustymi opakowaniami po środkach ochrony roślin reguluje Ustawa o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi, która jednoznacznie wskazuje, że puste opakowania po środkach ochrony roślin toksycznych i bardzo toksycznych należy zwrócić do sklepu.

Trzeba jednak pamiętać, że PSZOK, jak sama nazwa wskazuje, to miejsce przeznaczone na odpady komunalne, czyli przede wszystkim te, które powstają w gospodarstwach domowych i obiektach użyteczności publicznej. W niektórych przypadkach gminy umożliwiają mieszkańcom zwrot opakowań po środkach ochrony roślin do PSZOK. Więc jeżeli masz swój ogródek, uprawiasz w nim na przykład róże lub pomidory i chcąc chronić swoje rośliny przed chorobami czy szkodnikami, kupiłeś środek ochrony roślin dla użytkowników nieprofesjonalnych, czyli dla osób, które nie ukończyły tzw. szkolenia chemizacyjnego, puste opakowanie po takim produkcie najlepiej oddaj do sklepu, w ostateczności, jeżeli regulamin twojej gminy na to pozwala zanieś je do PSZOK.

Natomiast jeżeli prowadzisz działalność rolniczą i korzystasz ze środków ochrony roślin dla użytkowników profesjonalnych, puste opakowania po takich produktach musisz zwrócić do sklepu, najlepiej do tego, w którym kupiłeś środki.

Niezależnie od tego czy jesteś rolnikiem i prowadzisz działalność rolniczą czy zastosowałeś środek na własny użytek w przydomowym ogrodzie zawsze w pierwszej kolejności puste opakowania po środkach ochrony roślin zwracaj do sklepu. W ostateczności możesz sprawdzić czy twoja gmina umożliwia zwrot takich opakowań do PSZOK. Jednak pamiętaj, że są to odpady niebezpieczne i ich zwrot do sklepu umożliwia ich prawidłowe zagospodarowanie, w tym poddanie recyklingowi, w sposób bezpieczny zarówno dla ludzi, jak i dla środowiska.

 Jak przygotować opakowanie po środku ochrony roślin do zwrotu?

1. Puste opakowanie wypłucz trzykrotnie w momencie przygotowywania cieczy do oprysku.
2. Trzykrotnie wypłukane opakowanie pozostaw do wyschnięcia.
3. Suche, trzykrotnie wypłukane opakowanie zakręć.
4. Pamiętaj o prawidłowym przechowywaniu przygotowanych do zwrotu opakowań! Opakowania zabezpiecz przed działaniem warunków atmosferycznych i dostępem osób trzecich.
5. Odnieś opakowanie do sklepu, najlepiej tego, w którym zakupiłeś preparat.

Prawidłowe postępowanie z pustymi opakowaniami po środkach ochrony roślin zapewnia bezpieczeństwo tobie, twojemu otoczeniu i całemu środowisko. Dlatego bardzo ważna jest CZYSTOŚĆ opakowań. Dzięki odpowiedniemu wypłukaniu opakowań przed zwrotem do sklepu, nie tylko dbasz o bezpieczeństwo swoje i środowiska, ale także wszystkich uczestniczących w zbiórce, transporcie i zagospodarowaniu tych odpadów. Dodatkowo oszczędzasz pieniądze, ponieważ w niewypłukanym opakowaniu może pozostać, aż do 5% środka!

Więcej informacji na temat zasad prawidłowego gospodarowania opakowaniami po środkach ochrony roślin można znaleźć na stronie Systemu Zbiórki Opakowań PSOR.

Przeterminowane środki ochrony roślin

Jeżeli zdarzyło Ci się, że nie wykorzystałeś całego środka ochrony roślin, a jest już po terminie jego przydatności, to po pierwsze nie stosuj takiego produktu, ponieważ stwarzasz zagrożenie dla siebie, swoich plonów i całego środowiska! Następnie:

• jeżeli jesteś użytkownikiem profesjonalnym, np. rolnikiem, masz obowiązek przeterminowane środki ochrony roślin przekazać do utylizacji specjalnej firmie posiadającej zezwolenie na transport i unieszkodliwianie odpadów niebezpiecznych,
• jeżeli jesteś ogrodnikiem/amatorem możesz przeterminowane środki ochrony roślin oddać do PSZOK.

Pozostałości cieczy roboczej po zabiegu środkami ochrony roślin

Niekiedy po oprysku środkami ochrony roślin w zbiorniku opryskiwacza pozostają resztki z cieczą roboczą. Ich prawidłowe zagospodarowanie jest bardzo ważne pod katem bezpieczeństwa ludzi i środowiska. Pozostałości cieczy roboczej można zagospodarować na wiele różnych sposób.

Przede wszystkim ciecz pozostałą w zbiorniku powinno się rozcieńczyć i wypryskać na wcześniej opryskany obszar uprawy.  Przy braku takiej możliwości, pozostałą ciecz trzeba poddać bioremediacji lub dehydratacji. Bioremediacja polega na wykorzystaniu naturalnych procesów rozkładu substancji czynnych, czyli ich biodegradacji. Wykorzystuje się do tego mikroorganizmy takie jak grzyby czy bakterie żyjące w glebie. Jest to metoda, która pozwala zneutralizować resztki środków ochrony roślin w gospodarstwie. Dehydratacja to odparowanie lub oddzielenie czystej wody z popłuczyn, a następnie bezpieczna utylizacja pozostałego po odparowaniu osadu.  Taki osad należy przekazać specjalnej firmie zajmującej się odbiorem i zagospodarowaniem odpadów niebezpiecznych.

Dzięki prawidłowemu gospodarowaniu pozostałościami środków ochrony roślin zmniejsza się ryzyko skażenia środowiska substancjami niebezpiecznymi. Więcej informacji na temat neutralizacji pozostałości po oprysku można znaleźć tutaj: https://akademiapsor.pl/jak-zneutralizowac-pozostalosci-po-oprysku-srodkami-ochrony-roslin-aby-nie-zanieczyscic-wod-i-srodowiska/.

Odzież ochronna to też tekstylia – co z nią zrobić po oprysku?

Większość środków ochrony roślin wymaga stosowania pełnego zestawu odzieży ochronnej: obuwia, rękawic, maski, gogli, nakrycia głowy i kombinezonu. Jeżeli prowadzisz działalność rolniczą, zużyta odzież ochronna to odpad pochodzący z działalności rolniczej, dlatego niezależnie od tego czy odzież jest czysta czy zanieczyszczona substancjami niebezpiecznymi w tym środkami ochrony roślin, musisz przekazać taką odzież do utylizacji przez profesjonalne podmioty, posiadające zezwolenie na odbiór, transport i zagospodarowanie odpadów niebezpiecznych.

Natomiast, jeżeli stosowałaś/eś odzież ochronną w gospodarstwie domowym, np. w ogrodzie podczas oprysku róż środkami ochrony roślin dla użytkowników nieprofesjonalnych, zużyta odzież zgodnie z nowymi przepisami należy oddać do PSZOK.

Jeżeli masz wątpliwości jak postępować z określonym odpadem skorzystaj z poniższej infografiki.

[1] Źródło: Ministerstwo Klimatu i Środowiska https://www.gov.pl/web/klimat/tekstylia (dostęp 25.02.2025 r.)